اگر به دنیای جذاب ارزهای دیجیتال علاقمند باشید، احتمالاً با کلمات جدید و نا آشنای زیادی در آغاز راه برخورد خواهید کرد، دفتر کل توزیع شده یا (DLT) یک از اصطلاحاتی است که با حضور بیت کوین و فناوری بلاک چین مطرح گردیده است که در این مقاله به بررسی آن می‌پردازیم، برای درک کاملتر این موضوع ابتدا بهتر است با مفهوم دفتر کل آشنا شوید.
دفتر کل چیست؟
دفتر کل در واقع دفتری است که ذخیره سازی و مرتب سازی رویدادهای مالی و تجاری را انجام می دهد، در ابتدا دفتر کل از نوع کاغذی بود، اما با پیشرفت تکنولوژی از نرم افزار کامپیوتری برای این امر استفاده شد، در دفتر کل اطلاعات توسط یک نهاد یا مرکزیت نگهداری و به روز رسانی می شود، لازم است بدانید که دفتر کل برای انجام امور مختلف کاربرد دارد.
۴ مورد از معایب مهم دفتر کل
دفتر کل دارای اشکالات و نقص هایی برای ذخیره و نگهداری داده می باشد که لازم است کاربران قبل از استفاده از دفتر کل از این موارد شناخت کافی داشته باشند که در مورد اصلی ترین آنها به اختصار توضیح می دهیم:
امنیت کم
در دفتر کل اطلاعات و داده ها در سرور متمرکز ذخیره و نگهداری می شوند و از خطرات احتمالی مصون نمی باشند، زیرا ممکن است توسط هکرها، سارقان و …. اطلاعات دزدیده شود و یا به دلایلی همچون آتش سوزی و … اطلاعات و داده ها به طور کامل از بین برود، به همین دلیل دفتر کل از امنیت کافی برای ذخیره و نگهداری اطلاعات و دادها برخوردار نمی باشد.
سرعت پایین
وجود شخص سوم در فرایند نگهداری و ذخیره داده ها قاعدتاً باعث کاهش سرعت انجام عملیات می شود، زیرا در فرایند انجام عملیات زمان نسبتاً زیادی برای انجام احراز هویت و همچنین کارهای اداری وابسته به امور مورد نظر لازم است.
عدم شفافیت
یکی دیگر از معایب دفتر کل این است که امور به صورت کامل شفاف و واضح نمی باشد و شما نمی توانید از کلاهبرداری هایی که توسط بانک ها و یا نهادهای متمرکز انجام می گیرد؛ مطلع شوید. زیرا آنها می توانند بدون اینکه شما متوجه شوید اطلاعات و حتی موجودی حسابتان را سرقت کنند.
صرف هزینه
زمانی که شخص سوم در انجام فرایند حضور دارد، غالبا برای اموری که انجام می دهد، هزینه یا کارمزد دریافت می کند، برای مثال در انتقال پول بانک نقش شخص سوم را دارد و برای انجام عملیات انتقال پول از شما مبلغی به عنوان کارمزد دریافت می کند.
دفتر کل توزیع شده (DLT) چیست؟
دفتر کل توزیع شده (DLT) مخفف شده عبارت Distributed Ledger Technology می باشد که در واقع پایگاه داده ها محسوب می شود و اشتراک گذاری اطلاعات را در میان رایانه های سراسر جهان را انجام می دهد.
دفتر کل توزیع شده به دلیل معایب دفتر کل به وجود آمده است، این تکنولوژی برای ایجاد زندگی راحت تر و کم کردن دغدغه افراد ایجاد شده است.
تاریخچه دفتر کل توزیع شده
با توجه به آثار بدست آمده از باستان شناسی شوش و در لایه های زیرین تپه اکروپل اشیاء شمارشی متنوع به شکل مخروط، کره و میله متعلق به 3000 تا 3500 سال پیش بدست آمده است و همچنین در چغامیش گل نوشته های اقتصادی که خود نشان دهنده دفاتر کل در قدیم بوده اند بدست آمده است.
قبل از توضیح در مورد دفتر کل توزیع شده لازم است بدانید که دفتر کل (Ledger) در امور مالی و حسابداری مختلف همچون ثبت حساب ها، اعتبارات و بدهی ها از گذشته تا به امروز کاربرد داشته است، دفتر کل توزیع شده در زمان های مورد نیاز امکان رسیدگی به اطلاعات را فراهم می آورد و انسان ها مدت هاست که از دفتر کل توزیع شده استفاده می کنند و با پیشرفت علم و تکنولوژی دفتر کل نیز ارتقا یافته است.
ویژگی دفتر کل توزیع شده
دفتر کل توزیع شده با دارا بودن چند ویژگی و شاخصه مهم و حائز اهمیت زیر توانسته است بسیاری از مشکلات دفتر کل سنتی را برطرف کند، این ویژگی ها شامل:
- ایجاد محیطی غیر متمرکز به جای یک نهاد متمرکز
- عدم کنترل توسط مرکز و نهادی خاص و همچنین مرکزیت خاص
- ذخیره و نگهداری داده ها به صورت توزیع شده در سیستم های بیشمار
- شبکه در DLT متشکل از افراد متعدد است و تراکنش و اطلاعات ثبت شده بر روی سیستم تمامی اعضا ثبت می شود که به آن نود گفته می شود.
- ثبت اطلاعات و تراکنش ها در صورت تایید تعداد بیشتری از اعضا
- به‌روزرسانی شبکه به طور پیوسته جهت مشاهده تمام اعضا
۶ نوع دفتر کل توزیع شده
دفتر کل توزیع شده تنها به بلاک چین ها محدود نمی شود، انواع مختلفی از دفاتر کل توزیع شده وجود دارند که بلاک چین تنها نمونه ای شاخص و شناخته شده از آنها می باشد، در این مقاله شما را با 6 نوع از دفتر کل توزیع شده به اختصار آشنا می کنیم:
بلاک چین (Blockchain)
بلاک چین را می توان به عنوان شناخته شده ترین DLT یا همان دفتر کل توزیع شده دانست که ذخیره اطلاعات را به صورت زنجیره ای از بلاک ها در دفتر کل توزیع شده انجام می شود، هر بلاک شامل اطلاعات و داده های زیر می باشد:
- زمان تراکنش
- تاریخ تراکنش
- اطلاعات ارسال کننده تراکنش
هر بلاک در بلاک چین دارای هش می باشد که در واقع شماره شناسایی یا ID آن محسوب می شود، در ساخت هش از الگوریتم خاصی با مجموعه ای از کاراکترها مورد استفاده قرار می گیرد که غالباً نماد اطلاعات درونی آنها هستند، نکته جالب در مورد هش این است که در صورت وقوع تغییرات جزئی در درون بلاک، هش آن نیز تغییر می کند و این تغییر در هش بلاک های دیگر نیز ایجاد می شود، زیرا در هر هش علاوه بر اطلاعات بلاک خود هش بلاک قبلی نیز وجود دارد و همین امر باعث شده که به آن زنجیره ای از بلاک ها گویند.
دگ (DAG)
دگ به عنوان دومین دفتر کل توزیع شده شناخته می شود و جایگزینی مناسب برای بلاک چین محسوب می گردد، DAG یا گراف جهت دار مدور مخفف شده عبارت Directed Acyclic Graph می باشد، این فناوری از نظر ساختار با بلاک چین متفاوت می باشد.
دفتر کل توزیع شده دگ دارای چند ویژگی مهم و اساسی می باشد که عبارتند از:
- قابلیت ارائه تراکنش های نانو بدون کارمزد
- افزایش مقیاس پذیری با رشد شبکه، تراکنش بیشتر توام با بهبود مقیاس پذیری
- مکانیزم اجماع متفاوت
- ذخیره پردازش تراکنش ها در نود و تایید تراکنش توسط تمام نودها
- شروع تراکنش توسط نودها، تایید حداقل دو تراکنش قبلی برای تایید تراکنشی که آغاز نموده است.
هش گراف (Hashgraph)
هش گرافیکی دیگر از انواع مختلف دفاتر توزیع شده می باشد که کاربرد خصوصی دارد، هش گراف مدعی است که می تواند از بلاک چین به دلیل دارا بودن سه ویژگی سبقت بگیرد؛ این عوامل عبارتند از :
- انجام 250 هزار تراکنش در ثانیه و قابلیت مقیاس پذیری بیشتر
- برخورداری از معادلات ریاضی معقول
- امنیت بیشتر
در هش گراف از پروتکل گاسیپ (Gossip) استفاده می شود، این پروتکل برای نودها این امکان را فراهم آورده است که اطلاعات تراکنش جدید و تراکنش های دریافتی دیگر را به همسایه منتخب تصادفی نشر دهد، همسایه انتخابی اطلاعات تمام نودها دریافتی را در قالب رویداد جدید به همسایه منتخب اتفاقی انتقال می دهد و این فرایند تا زمانی ادامه می یابد که نودها آگاهی لازم را از اطلاعات ساخته یا فرستاده شده کسب کند.
تنگل (Tangle)
دفتر کل توزیع شده تنگل فقط در شبکه آیوتا (IOTA) ذخیره سازی و پردازش تراکنش ها را انجام می دهد، هدف از توسعه تنگل، گسترش اینترنت اشیا بوده است، تنگل رشته ای از تراکنش ها می باشد که نودها آن را ذخیره می کنند. در دفتر کل توزیع تنگل به دلیل عدم وجود ماینرها کاربران اضافه کردن تراکنش به شبکه را انجام می دهند، تنگل ها برای ذخیره دارای از DAG استفاده می کنند، در این تکنولوژی مقیاس پذیری با میزان تراکنش ها رابطه مستقیم دارد به هر میزان که تراکنش بیشتر باشد مقیاس پذیری نیز بیشتر است.
رادیکس (Radix)
رادیکس به تازگی وارد حوزه دفتر کل توزیع شده است، در رادیکس امکان ایجاد نمودن دفتر کل توزیع Tempo بدون نیاز به بلاک چین شبکه عمومی و خصوصی فراهم است. دفتر کل توزیع شده رادیکس به دلیل عدم نیاز به سخت افزار خاص و ویژه بسیار سبک و راحت می باشد، Radix دارای چند ویژگی مهم و اساسی می باشند كه عبارتند از:
- نام هر مورد در این دفتر (Universe) و نام هر رویداد رادیکس (Atom)
- وجود نودها با ID منحصر به فرد در شاردها
- استفاده نودها از کلاک های منطقی جهت تایید تراکنش که توام با دستیابی به اجماع با یادآوری توالی تراکنش می باشد.
- توزیع دفتر کل جهانی در میان خوشه ای از نودها می باشد و امکان انتخاب برای نودها با به همراه داشتن زیر مجموعه ای از دفتر کل به نام شارد فراهم است که توام با افزایش مقیاس پذیری با توزیع مجدد می شود.
- استفاده از پروتکل کاسیب جهت انتشار و همگام سازی
هولوچین (Holochain)
هولوچین جزء جدیدترین دفتر کل توزیع شده به شمار می رود و هدف آن ایجاد روش جدید برای ساخت برنامه های غیر متمرکز می باشد، فرایند دفتر کل توزیع هولوچین به صورت زیر می باشد:
حفظ فورک شخصی توسط هر نماینده در بلاک چین عمومی که مدیریت و ذخیره آن به صورت محدود در بستر بلاک چین عمومی یا جدول هش توزیع شده انجام می شود، این امر باعث عدم محدودیت مقیاس پذیری و برنامه های غیرمتمرکز در هولوچین شده است و با استفاده از آن بازده بیشتری با انجام کار کمتر خواهید داشت.
از دفتر کل توزیع در چه مواردی استفاده می شود؟
دفتر کل توزیع شده کاربردهای متنوع و بسیاری دارد اما اگر بخواهیم آن را به طور مختصر توضیح دهیم می توان گفت که از DLT در تمامی عرصه ها و صنایع مرتبط با داده ها و استفاده از آن کاربردی موثر دارد، برای مثال:
- در عرصه بهداشت؛ جهت ثبت سوابق و اطلاعات پزشکی بیماران
- اسناد و املاک؛ ثبت اطلاعات خرید و فروش
- ثبت احوال؛ ثبت اسامی و شماره های ملی
- بانک، اداره برق، اداره حمل و نقل، اداره برق و ….
- مزایای دفتر کل توزیع شده DLT
مزایای دفتر کل توزیع شده
همانطور که در بالا اشاره شد دفتر کل توزیع شده جهت از بین بردن نواقص دفتر کل ایجاد شده است و دارای مزایای متعدد می باشد که از اصلی ترین آنها می توان موارد زیر را نام برد:
سرعت بالا
اتصال افراد در این تکنولوژی به شیوه همتا به همتا می باشد و شخص واسط در دفتر کل توزیع حذف شده است، فعالیت در دفتر کل توزیع شده توسط اعضای شبکه انجام می شود و سرعت شبکه را تا حد قابل قبول افزایش می دهد.
امنیت بالا
در دفتر کل توزیع شده یا DLT، اطلاعات به طور توزیع شده در سیستم های تمام اعضا می باشد و هک و سرقت اطلاعات آن بسیار دشوار و کم است، زیرا برای هک کردن اطلاعات باید تمام سیستم های اعضای شبکه هک شود.
شفافیت
به دلیل عدم تمرکز نهاد یا سازمانی خاص در دفتر کل توزیع، اعضای شبکه به طور کامل بر تمامی تراکنش ها و فرایندها نظارت دارند و تمامی تغییرات و اتفاقات را مشاهده می کنند، این امر باعث جلوگیری از امکان تغییر، دستکاری و وارد کردن اطلاعات اشتباه توسط کاربران می شود.
کاهش هزینه ها
در دفتر کل توزیع شده به دلیل از بین رفتن واسطه ها همچون بانک ها و … نیاز به پرداخت هزینه و کارمزد به این نهادها از بین می رود و به این طریق در هزینه ها صرفه جویی می شود.
جمع بندی
بلاک چین جایگاهی با تغییرات بسیار چشمگیر نسبت به سایر دفاتر کل توزیع شده دارد، زیرا در حال حاضر بلاک چین دو کاربرد مهم و اساسی دارد که شامل:
- بستری برای پول های دیجیتال
- نقش حیاتی در برنامه های غیر متمرکز
به طور کلی سایر دفاتر کل توزیع شده مطلوب و خوب به نظر می رسند، اما نمی توان پیش بینی کرد که تا چه زمانی بلاک چین ها در اولویت نسبت به سایر DLT ها همچون هش گراف، دگ و … قرار دارند و چگونگی کارایی دفترهای کل توزیع شده در آینده مشخص نیست.
