آیا خرید و فروش ارزهای دیجیتال مشکل شرعی دارد؟ آیا درآمد بیت کوین حلال است؟ این سوالات و سوال های بسیار دیگر، همگی دغدغه ی برخی از کسانی است که به تازگی قصد دارند وارد دنیای رمز ارزها شوند اما در احکام شرعی ارزهای دیجیتال سردرگم هستند. اگر شما نیز از دسته افرادی هستید که می‌خواهید وارد دنیای ارزهای دیجیتال شوید ولی نمی دانید که حکم این ارزها در اسلام چیست در ادامه ما همراه باشید.
ارز دیجیتال در اسلام
ارزهای دیجیتال تنها چند سال پیش رشد چشمگیری را تجربه کردند و به یکی از منابع سرمایه گذاری و به عنوان دارایی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفتند. برخی از ارزهای دیجیتال سودهای کلانی را برای دارندگان خود به همراه داشتند که باعث شد شبهاتی در مورد احکام فقهی سود و درآمد حاصل از این ارزها در اسلام به وجود آید.
اسلام دینی است که پیروان آن یعنی مسلمانان حدود یک چهارم جمعیت کل جهان را تشکیل می دهند. ارزهای دیجیتال پول های غیر فیزیکی هستند که در سال های اخیر از محبوبیت زیادی در بین مردم برخوردار شدند و بسیاری از افراد علاقمند به سرمایه گذاری و کسب سود از آنها هستند. اما مسئله ای که مسلمانان را برای ورود به ارزهای دیجیتال مردد کرده است حلال یا حرام بودن این ارزها است و اینکه آیا با دین مبین اسلام مطابقت دارند یا خیر؟
در دین اسلام و شریعت دو دیدگاه برای ارزهای دیجیتال وجود دارد که با یکدیگر یکسان نیستند. اولین دیدگاه ارزهای دیجیتال و بیت کوین را حرام اعلام می کند و دیگری خرید و فروش و استفاده از ارزهای دیجیتال را بلامانع می داند. در اسلام برای معاملات شرایطی با عنوان اصول چهارگانه معاملات مطرح است که در ارزهای دیجیتال نیز می توان به آنها استناد داشت و در نظر گرفت. این چهار اصل عبارتند از: معامله‌ای شرعی است که ربوی نباشد؛ معامله‌ای شرعی است که غرری نباشد، مورد معامله باید موجود و معلوم باشد؛ مورد معامله باید مالیت داشته باشد.
احکام شرعی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال چگونه است؟
در بعضی کشورهای اسلامی مانند فلسطین، مصر، الجزایر، اندونزی و قسمت هایی از ترکیه علمای اسلامی خرید و فروش و سود حاصل از ارزهای دیجیتال را حرام اعلام کرده اند که دلایل آنها نیز مشابه یکدیگر بوده است. آنها معتقد هستند چون ارزهای دیجیتال دارایی های قانونی نیستند و سازنده آنها در اکثر موارد ناشناس است و پشتوانه مشخصی ندارند حلال نیستند. از طرفی ارزهای دیجیتال می توانند برای مقاصدی مانند پولشویی و جرایم مالی و پرداخت هزینه جرایم غیر مالی نیز که از دیدگاه اسلام گناه به شمار می آیند مورد استفاده قرار بگیرند، به همین دلیل جایگاهی در اسلام ندارند.
یکی دیگر از دیدگاه هایی که از طرف برخی علما درباره ارزهای دیجیتال وجود دارد، مربوط به استخراج ارزهای دیجیتال است. در این زمینه ماینر یا استخراج کننده هزینه و منابعی را صرف استخراج می کند اما نمی داند که در ازای آن پاداشی دریافت خواهد کرد یا خیر که باعث احتمال مساله قمار در استخراج می شود اما تایید نشده است.
ارز دیجیتال از لحاظ شرعی مانعی ندارد
برخی از علمای اسلامی درباره ارز دیجیتال ممنوعیتی اعلام نکرده اند و حکمی مبنی بر حرام بودن آن ندارند. این علما بیان می کنند که ارزهای دیجیتال در صورتی که در بین مردم به عنوان یک دارایی داد و ستد شود و به عنوان یک وسیله پرداخت و واحد حساب مورد استفاده قرار گیرد ممنوعیتی ندارد. بلاک چین ها و ارزهای دیجیتال از شفافیت بالایی برخوردار هستند و داد و ستد در آنها به روشنی و دقیق انجام می گیرد به همین دلیل می توانند برای پرداخت در معاملات به خوبی عمل کنند.
نظر برخی مراجع تقلید درباره ارزهای دیجیتال
حکم مراجع تقلید و عالمان اسلامی در زمینه ارزهای دیجیتال به سه دسته تقسیم می شود. دسته اول مخالفان این ارزها هستند که هرگونه فعالیت در ارزها را حرام اعلام کرده اند. دسته دوم موافقان رمز ارزها هستند که بنا به دلایلی موافق رمز ارزها هستند و دسته سوم که هیچ نظری راجع به رمز ارزها ارائه نداده اند. در این بخش به نظرات برخی مراجع تقلید را در مورد ارزهای دیجیتال بررسی خواهیم کرد.
آیت الله العظمی خامنه ای
ایشان تاکنون درباره ارزهای دیجیتال فتوایی نداده اند و پیروان خود را نه تشویق و نه از فعالیت در کریپتوکارنسی ها منع کرده اند. حکم خرید، فروش و استخراج رمز ارزها برای مقلدان ایشان تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.
آیت الله مکارم شیرازی
آیت الله مکارم شیرازی ارزهای دیجیتال را حرام و اکل مال به باطل دانسته اند و با توجه به ابهاماتی که ارزهای دیجیتال دارند معاملات آن اشکال دارد و بر خلاف شرع است.
آیت الله سیستانی
نظر ایشان درباره ارزهای دیجیتال قطعی و حرام اعلام شده است و هرگونه معامله ارز دیجیتال را خلاف شرع مشخص کرده است.
آیت الله شبیری زنجانی
آیت الله شبیری زنجانی برای خرید و فروش و استخراج ارزهای دیجیتال فتوایی اعلام نکرده اند و ارزهای دیجیتال را در صورتی که برای مقاصد غیر قانونی و غیر اخلاقی مورد استفاده قرار گیرند حلال نمی دانند.
آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی
ایشان نیز به دلیل ابهامات زیادی که در ارزهای دیجیتال وجود دارد آن را حرام و خلاف شرع اعلام کرده اند.
آیت الله وحید خراسانی
آیت الله وحید خراسانی هرگونه داد و ستد ارزهای دیجیتال و استفاده از آنها را از نظر شرعی رد کرده اند و جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی
آیت الله صافی گلپایگانی در مورد کریپتو کارنسی ها نظر قطعی داده و آنها را حرام می دانند.
جمع بندی
ارزهای دیجیتال دارایی هایی هستند که به عنوان پول، سرمایه گذاری و موارد دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. در این مقاله دیدگاه های مختلف درباره ارزهای دیجیتال مورد بررسی قرار داده شد. به طور کلی نظرات در مورد ارزهای دیجیتال گوناگون است و علمای اسلامی با دلایل خاصی آنها را رد یا تایید می کنند و برخی نیز هیچ گونه نظری درباره این ارزها ندارند. این نظرات با توجه به مذهب، کاربرد ارزها، موارد استفاده و… ممکن است متغیر باشند و نمی توان حکم کلی برای ارزهای دیجیتال در نظر گرفت. بهتر است اگر در مورد ارزهای دیجیتال شک و شبهه ای دارید با دفتر مرجع تقلید خود ارتباط برقرار کرده و نظر ایشان را جویا باشید.
